Jak powstało Zagwiździe

Kilka słów z dziejów Zagwiździa - Friedrichsthal

Niemiecka nazwa Friedrichstal pochodzi od imienia samego króla pruskiego Fryderyka II Wielkiego, który w latach 1753-1755 wydał osobiście rozkazy o utworzeniu na tym terenie huty zwanej również na jego polecenie Hutą Kluczborską (Creutzburgerhutte - wg pierwszych zapisów).
 
 Creutzburgerhutte - Huta Kluczborska - żródło: litografia i wydawnictwo Rieden i Knippel ok.1840 r.

Stopniowo powstawał w najbliższej okolicy cały kompleks zakładów hutniczych produkujących w pierwszym okresie głównie wyroby na potrzeby pruskiego przemysłu zbrojeniowego. Ponieważ huta powstała w kompleksie rozległych lasów, gdzie brakowało siły roboczej, podjęto już w 1754 roku decyzję o utworzeniu obok zakładu kolonii o nazwie Freidrichstal. W 1755 roku w osadzie mieszkały 24 rodziny, z których 17 pochodziło z pobliskich Budkowic. Budkowiczanie zaczęli też używać na określenie swojego nowego miejsca zamieszkania dawnej nawy rzeki Budkowiczanki, która notowana jest w źródłach już w 1309 roku jako Zegwizd. W 1830 roku obok oficjalnej nazwy Friedrichstal podawana jest nazwa polska Szegwisz, a w 1845 Segwiźdź, skąd już tylko krok do dzisiejszego Zagwiździa. Nazwa ta miała pierwotnie prawdopodobnie charakter prześmiewny, gdyż oznacza "miejsce dalekie, gdzie zagwiżdże wiatr". Kolonię zamieszkiwało w 1784 roku 342 mieszkańców, a w roku 1819 już 769.
W roku 1754 r. wieś liczyła 24 rodziny, 2 saksońskie, 1 austriacką, 4 husyckie i 17 rodzin z okolicy. W 1784 roku była tam szkoła z nauczycielem i pomocnikiem, młyn - wiatrak oraz 25 rzemieślników, 48 kolonistów i 72 chałupników W 1789 r. Zagwiździe zamieszkiwało 520 osób łącznie z hutą "Kluczborską", za sprawą której osada powstała. W źródłach z 1793 r. można znaleźć wzmiankę o 3 piecach hutniczych do wytapiania żelaza i jednym do cynku.
Liczba mieszkańców systematycznie rosła, w roku 1819 było ich 769, a w 1840 -1058. Rok 1860 był dla wsi bardzo pomyślny za sprawą huty, która dostarczała, zatrudniając mieszkańców, 23 804 ctn. Żelaza, 18 782 ctn. Sztab żelaza, 529 ctn. Wyrobów żelaznych oraz wyroby z cynku.
Większość mieszkańców posługiwała się językiem polskim (w 1890 r. - 993 osoby). W 1925 r. osada liczyła 95 budynków mieszkalnych.